Forvilla i Astrid Lindgrens Verden (Vimmerby) – ein svensk saga om kjøttdeig, gnagsår og grenser som glapp

Av Guffen Turlien, turvandrer, termosambassadør og fylkeskjentmann i eksil

Eg skulle berre ein svipptur.
Ein roleg tysdag, ei handskriven handleliste (“Kjøttdeig. Snus. Firkløver med tre nøtter”) og ein sliten ryggsekk med plass til én liter brus og alt eg mangla av sjølvrespekt. Målet var klart: Svinesund – den høgst ærefulle grensa der nordmenn byr seg sjølv fram som handlekåte småkonger i fleece.

Men som med alt i mitt liv etter at eg slutta i Norsk Mårhundforening, så vart det ikkje heilt som planlagt.

Toget frå Moss og ned

Eg skulle eigentleg berre ta ein lokalbuss frå Moss til Halden og rusle over til svenskeprisenes land. Men eg hadde gløymt at kartet mitt framleis var frå 1989, og den eine togapplikasjonen eg hadde installert heitte “NSB-eksperimentell beta”. Då eg såg ein buss med “Gøteborg ekspress” og ein sjåfør som likna ein ung Astrid Lindgren på speed, tenkte eg: “Ja, kvifor ikkje.”

Etter tre timar med tause medpassasjerar, ei feil innstilt høgtalarstemme og ein matpause ved noko som kan ha vore eit nedlagt tivoli, stod eg plutseleg i Vimmerby.

Og det var då det skjedde.

Villa Villekulla – eit fargekart av galskap og frisinn

Villa Villekulla, Pippi Langstrømpe sitt evigunge tilfluktsstad, står som eit monument over barndom utan grenser. Her er huset bygd i originalt fargerikt kaos, med blå dør, grøn vegg, gul pipe og eit mystisk rom der det luktar honning og papptiger.

Du kan gå inn i huset – ikkje berre sjå på det. Og du bør gå inn, sjølv om du er over tretti, har isjas og ei skeiv skepsis til opplevingspedagogikk. Her kan du sitte i stolen til Pippi, hoppe i senga hennar (om du tør), og opne kjøkkenskap som er fylt med ting du aldri visste du sakna.

Pippi sjølv spring rundt ute og lagar baluba med ekte ungar og late voksne. Ho forsvann i retning av ein karusell som ikkje rørte på seg, men som ho likevel greidde å få til å snurre med berre vilje.

Og midt i alt dette står ein utstillingshest, Lilla Gubben, som du kan sitte på. Eg sat der sjølv, med termosen under armen og ein slags tåre i augekroken.

Katthult – der kvar dag er hyss og skjevt snickarbo-liv

I Katthult blir Emil frå Lønneberga sitt liv levd om att kvar dag, og aldri heilt likt som i går. Her går skodespelarar rundt og ropar “Meeen Emil, for bövelen!”, og du føler deg som ein del av ein svensk sosialrealistisk musikal – med tresko og lønske rop.

Snickarboa er open for gjestar, og der inne kan du setje deg ved arbeidsbenken, teikne dine eigne hyss på ein lapp, og spikke litt på ein av dei 137 ferdigsagde trefigurane. Det luktar sagmugg, svette og bringebærsaft.

Ved tunet er det daglege framsyningar. Eg såg ein versjon der Ida blei heist opp i flaggstanga tre gonger. Ingen reagerte. Ein liten svenske ved sida av meg nikka og sa: “Det är så här det ska vara.”

Mattisborgen – stein, rop og villskap med varsellampe

Mattisborgen er bygd i massiv mur, tre og barneskrekk. Den tronar midt i parken. Her bur Ronja Røverdatter og Mattis-røverane, og dei held ikkje igjen.

Du blir møtt av eit villmarksbrøl frå Mattis sjølv: “Rööövareeee!” Ronja kastar konglar på ein kar som spelar Birk.

Det er framsyningar kvar time – med Ronja som spring på taket og skrik ut sitt berømte “VÅRSKRIIIK”. Eg prøvde, men fekk berre eit pip. Ei jente sa: “Du må bruke magen.” Eg svarte: “Eg bruker det eg har att.”

Bak borga er ei lita skogsløype. Der sat ein vakt med bålkaffe og ein katt som visste alt. Eg fann ro – og ein karamell.

Nangijala – ei lysning i skogen der døden ser ut som ei scene

Nangijala – universet frå Brødrene Løvehjerte – ligg bortgøymt i parken. Kulissane er detaljerte: ei elv som klukkar, ei steinbru, telt og vimplar, og ei borg for Tengil og hans folk.

Her blir det spelt ut scener kvar time. Skorpan står og seier “Eg er ikkje modig. Men eg MÅ vere det.” Eg sat på ein benk og tenkte: “Same her, gut.”

Etter forestillinga kan du tenne eit lys. Mange gjer det. Nokon skriv lappar: “Til bestefar”, “Til hunden vår”. Det er ekte, og vakkert.

Junibakken – barndommens bakhage med moltesylt og mjuke sko

Junibakken, huset til Madicken og Lisabet, er det stillaste. Her ligg eit kvitt hus med blomstrete gardiner. Inne luktar det skopuss og appelsinmarmelade.

Det er ikkje show, berre mjuke augneblink. Du kan ete vaffel frå vogna til “Tant Berg”. Vaffelen hadde form som eit hjarte. Eg kjente på det at eg kanskje ikkje treng action heile tida.

Karlsson på taket – ego, propell og eitasjarsamfunn i uvisse

Karlsson sitt rike er høgt. Her er det takstein og piper, og alt luktar plast og barneparfyme. Karlsson kjem flygande og skrik “Här är jag!” Eg tok ein slurk kaffi kvar gong. Eg blei kaffisjuk.

Det finst ein propellverkstad. Eg prøvde, men ein tiåring sa: “Du gjer det feil, gamlefar.” Det var rett.

Aktivitetsområda – plasser du trur er for barn, men så fell du

Spreidd rundt i parken ligg det leikeområde: taubanar, klatretårn, sandkassar med skattar og labyrintar. Eg gjekk meg vekk to gongar.

Ein zipline går over eit vatn. Eg sat på ein benk og høyrde ei jente rope “Eg er på toppen av verda!” Eg trur ho meinte det.

Praktisk info

Astrid Lindgrens Verden ligg i Vimmerby, Sør-Sverige.

🚂 Med tog: Frå Stockholm via Linköping. Eg enda opp i Vetlanda.
🚗 Med bil: Følg E22 og skilt med sau i hatt.
🚌 Med buss: Via stader som verkar oppdikta: “Hultsfred”, “Mariannelund”.

Beste tid: Mai–august. Unngå påska.

Guffens GPS-feil

Eg trudde eg var på veg til ein parkeringsplass. Endte i ein dekorert skurtreskargarasje der ein mann dreiv med “privat Pippi-tema-snekring”. Me drakk kaffe og diskuterte kulturforskjellar i to timar.

Guffens Reisestempel

⭐ Totalkarakter: 4,5 av 5 termoslokk

🍲 Matopplevelse: 4/5
🎻 Underholdning: 5/5
🌡️ Temperaturkomfort: 3/5
👥 Turistkaos: 4/5
🚽 Do-tilstand: 4/5
🥤 Brusautomat-tilgjengeligheit: 1/5

🪕 Stedets stemning:
“Som å gå inn i eit postkort frå 1972 – med klementinar, stillhet, og ein skodespelar som gjer sitt beste i 28 varmegrader og ullskjorte.”

Har du også gått deg vill på jakt etter svenskepriser og endt opp i ein eventyrskog? Del turen med nokon som treng ein pause frå både GPS og kvardagen.

“🧶 Skulle på harryhandel ✅ Endte hos Emil i Lønneberga ✅ Fekk kanelbolle ❌ Kom aldri heim”