Av Svenno Susebrak, frilansskribent med svak hørsel og sterke minner frå 1958

Innleiing:

Folk kalla det heimkomst. Eg kalla det reiselyst med etterverknadar. Då skoleskipet Sørlandet sigla inn fjorden med trommer, flagg og festroper, vart det kalla “ein hyllest til utdanning”. Eg stod på kaia med termos og tårer – ikkje av glede, men av forundring over kva vi sender ungdommen ut i, og kva dei drar med seg heimatt. For dette var ikkje berre ei skute. Det var ein flytande festival av verdssorg, mjølkeallergi og Bluetooth-høgtalarar.

Det som eingong var eit skuleskip…

For ni månader sidan drog dei. 57 elevar, 8 lærarar og 12 sjømenn. Utskipa frå Kristiansand med blanke ark og seil på skrå. Dei skulle lære verdien av arbeid, navigasjon, fellesskap. Eg såg for meg fisk til middag og knirk i tauverk. Men kva kom attende? Ei sjøfartskonferanse med innslag av TikTok og sjølvrealisering.

På dekket: ungdom i flipflops, med peanøttfri sone og GoPro på hovudet. Ein kar ropte “det har vore så syyyykt”. Ein annan sa “vi lærte mykje om oss sjølve”. Ingen nemnde noko om kompass, stjernehimmel eller skipkost. Berre “personleg utvikling” og “gruppeprosesser”.

Svenno sine observasjonar frå kaia:

Kapteinen hadde skjegg, men det såg ut som det var stila med kokosolje.
Det vart servert vegansk lapskaus. Med “litt chili for å kjenne at ein lever”.
Ein elev samanlikna storm i Biscaya med “å vere på ein emosjonell berg-og-dalbane”.
Ingen ropte “ahoj!”. Berre “ey bro, vi er framme!”.

Kven bestemmer kva som er sjømannskap?

Eg minnest Onkel Ivar, som rodde til byen med sild og stil. Han kom ikkje attende og sa “eg har funne meg sjølv”. Han sa “eg fann ein gamal gummistøvel i fjæra og no vil eg hematt”. Det var den tida sjøfolk hadde blikk i auget og hard skorpe på kneet. No er dei meir opptekne av refleksjonslogg og empati-øvelsar i baugen.

Er det dette vi kallar “kulturutveksling”? Ein langtur der ingen fekk gnagsår, men alle fekk noko å skrive på LinkedIn?

Ting eg tok med meg frå denne opplevinga:

Ein svak lukt av patchouli og solkrem
Eit behov for å skrive klagebrev til Sjøfartsmuseet
Migrene etter ein samba-trommeopptreden på akterdekket
Frykta for at neste generasjon kapteinar aldri har sett ei fiskekake

Eit sitat frå Britt-Bente (73), kaivandrar og tidlegare flaggansvarleg i speidaren:

“Eg skjønar ikkje dette. Då vi var på leir, måtte vi pakke sjølv, bære sjølv og dusje i elv. Desse ungdommane har hatt med seg eigen barista og yogamatte.”

Avslutning:

Så velkomen heim, Sørlandet. Du ber eit stolt namn, men eg spør deg: kva ber du elles? Er det kun minne frå Portugal og sjølvironi frå Puerto Rico? Eller finst det enno eit frø av disiplin og sjøluft att under dekket?

For dette var ikkje ein heimkomst. Dette var ein lydkulisse på tre master. Ein påminnar om at sjøen no er for dei som treng “rom for utvikling”, og ikkje dei som treng vere stille.

Har du vore på ungdomstokt og fått refleksjonsskader? Har du bilete av smoothie i styrhuset? Del med Svenno. Saman kan vi finne att den stille sjøen.