Gammelost, Grøtkamp og Gammelspreng – Dramatikk under Årets Rakfiskmønstring i Fjukstad (Fagernes)
Av Torgny Brølteblæst, kulturkritikar med krøll i barten og erfaring frå både lurkblåsing og lysrigg
FJUKSTAD (tidlegare Fagernes):
Det heile byrja med ein for sein trekkspeltonje og enda med ein naken slåsskjempe i vadmel. Slikt skjer berre i Fjukstad, under det som lokalbefolkninga med rein hals kallar «Årets Rakfiskmønstring og Lutefisklangbord med Tilliggande Underhaldning». Og underhaldning fekk vi – både i form av feilstemte folketonar og ei dramatisk grøtulykke som kunne teke liv, vaffel og ære.
La oss begynne med opninga:
Ein kar ved namn Tørres Tynnflis spelte opp på sitt éintaste belgspel, eit arvestykke frå tanta hans på Røros, visstnok stemt i B-moll og gammal klunk. Han sette i gang med ein heseblesande versjon av «Eg heiter Ola og kjem ifrå Mo», men fekk etter kvart tyn frå publikum då han gløymde både vers og mellomspel, og til slutt spelte seg heilt ut på dass – bokstaveleg talt, då scena brått kollapsa under vekt av ein overivrig lurkblåsar frå Hadeland.
GRØTDRAUM OG DRAMATIKK
Under grøtpausen – ein heil time med havre, graut og håplaus akkompagnement frå det lokale messinglaget «Messing med Meining» – oppstod det dramatikk av sjeldan karakter. Ei eldre dame, kjend i bygda som Gunda Gryn, fekk grøten sin i vrangstrupen medan ho diskuterte oppskrifter på surdeig med ein ukjent turgåar frå Bø. Ambulansen kom fram, men blei ståande fast i rakfiskmarinade og måtte skuffast ut att av frivillige med kjetting og kaffi.
KONSERTEN? JA, DEN VAR OGSÅ DER.
Ein trio ved namn «Tre Smørklatter og ein Knoke» spelte visepop i mol og minorpanikk. Vokalisten, ein tynn fyr med skjerf og skjegg som såg ut som han låg permanent i fosterstilling, framførte ein song kalla «Pappas Gamle Fjellrevenjakke». Eg veit ikkje kva det skulle bety, men det fekk fire ungdommar til å gråte og ein til å bestille drosje til Oslo.
Som min gamle dirigent Doffen Rødnese sa då vi spelte i kyrkja under eit lynnedslag:
“Når fiolinene hyler, er det på tide å gå heim.”
Eg vurderte det då vokalisten byrja plystre surt mot slutten av konserten. Eg såg fleire i publikum famle etter både øyrepropper og moralsk støtte.
DEBATT I PUBLIKUM
Ein lokal helt – kjend berre som «Svein i Syltelår» – tok ordet etter konserten og meinte musikken mangla både sjel, stød og stil. Dette utvikla seg raskt til ein debatt om dieselprisar, då ein annan tilhøyrar meinte at det ikkje er rimeleg å reise heilt frå Hemsedal for å høyre på klaging og klimping i same toneart.
TIL SLUTT – VADMEL OG VANDALISME
Kvelden runda av med ein dans – om ein kan kalle det dét – der ein overivrig bygdakar kasta både lasso og lausliv i ei svært fri tolking av «Vals på Villspor». Under valsen mista han både bukse og balanse, og enda naken og fastklemt mellom to kontrabassar. Han blei tiljubla som kveldens helt og kjørt heim i kommunebil.
FJUKSTADS DOM
Aldri før har eg sett så mykje kultur for så lite tone. Men var det vakkert? På sitt vis.
Var det ekte? Absolutt.
Og var det grøt? Mykje.
TROLLKOMMENTARAR:
- Gubben på Rad 4: “Eg trudde eg va på elgjakt – det var berre lurken som ulte.”
- Laila Lapptone: “Mere grøt, mindre plink-plonk! Og kor va dompapane??”
- DJ Surklang: “Som elektronisk musikar føler eg meg krenka. Men eg likte grøten.”
- Feleskremmeren: “Eg telte seks sure toner og ein feig bass.”
- Grethe Grett: “Gunda burde fått medalje. Eller tørrserviett.”
- Rulle-Ragnar: “Nokon må gjere noko med dei sceneteppene. Eg fekk støt i sjela.”
- Torbjørg Tjolahopp: “Det lukta rakfisk heilt til Odda. Det er ikkje eit kompliment.”
- Herr Skramle: “Eg meinte eg såg Gud under tredje verset, men det var berre røykmaskina.”
- Snurrepølsa 97: “Nokon som veit kor eg finn oppskrifta på den grøten???”
- Sigurd Sement: “Alt var betre i 1983. Sjølv musikken. Og den var dårleg då òg.”
Artikkelen er inspirert av:
Rakfiskfestivalen i Fagernes – Valdresmagasinet
