🚨 Hjelp oss, folkens! 🚨

Av Svenno Susebrak, frilansskribent med svak hørsel og sterke minner frå 1958

Folk kalla det kultur. Eg kalla det lyd med lys i.

Laurdag kveld blei eg lokka inn i Buen kulturhus i Mandal av eit programblad som lova «ungdommeleg energi og nyskapande uttrykk». Eg burde visst betre. Det som møtte meg, var ikkje kunst, men eit auditivt overfall. Eg sat der, omringa av strobelys og rytmar som kunne vekka dei døde, med termosloket klirrande i takt med bassen. Det starta med eit smell og enda med ei tinnitus som framleis kviskrar i det eine øyret.

Et lydangrep forkledd som kultur

Eg har opplevd mykje i mitt 72-årige liv, men aldri før har eg følt meg så invadert av det som skulle vere ein kulturell oppleving. Det var som om nokon hadde bestemt seg for å teste grensene for kva eit menneske kan tole av lyd og lys før det kapitulerer. Ein skulle tru eg hadde gått feil dør og hamna på brannøving.

Notat frå ei lydsjokkert sjel

Som eg sat der, med fjeset i hendene og sjela i oppløysing, noterte eg følgjande:

Ein nyvunnen respekt for stillheita.
Ein migrene som varte i to dagar.
Ei kjensle av å vere fullstendig malplassert i eiga bygd.

Ein eldre publikummar bak meg kviskra til kona si:

“Eg trudde eg hadde kome til ein konsert, ikkje ein krigssone.”

Kven bestemmer kva som er kunst?

Kunst skal visstnok utfordre, har eg høyrt. Men må det vere fysisk vondt? Eg hugsar tida då ein konsert var ei samling der ein kunne nyte musikk utan å frykte for eiga helse. No verkar det som om målet er å presse publikum til grensa av kva som er berekraftig for menneskeøyra. Det finst torturmetodar som er snillare enn denne konserten.

Ein generasjonskløft i full styrke

Etterpå møtte eg ein av dei unge artistane bak dette infernoet. Han smilte og sa:

“Vi ønskjer å bryte ned barrierar og skape noko nytt.”

Eg svarte:

“Barrieren mellom meg og høyrsla mi er no fullstendig broten ned. Gratulerer.”

Reaksjonane frå bygda

Då eg forlét salen, sveitta eg som ein potetkokar på sjømannsheimen. Dette var ikkje ein konsert. Dette var eit angrep på stillheita. Eg gjekk heim med ein dirrande tinnitus og ei djup kjensle av tap – ikkje berre av høyrsla, men av det som ein gong var ein trygg kulturell arena.

På parkeringsplassen fekk eg auge på Britt-Bente frå Seniorkoret, ho sto og trampa irritert:

“Eg trudde det var tekniske problem. Så gjekk det opp for meg at det var kunst.”

Og Morten på Coop Bygg, som eg traff ved brøddisken dagen etter, sa det best:

“Dette var ikkje lyd. Dette var hevn.”

Eit forsvar frå arrangør og makta

Eg tok eit lite intervju med ein av arrangørane, som visstnok hadde gått på ein workshop om å “aktivisere rommet”.

Svenno: Kva var tanken bak dette arrangementet?

Arrangør: Vi ønskte å gi ungdommen ein arena for å uttrykke seg fritt.

Svenno: På bekostning av eldre sine trommehinner?

Arrangør: Vi beklagar om nokon følte seg ukomfortable.

Det er nesten som eg kan høyre ordet “mangfald” drysse som snø på eit regnverksfilter.

Kultursjefen kom med sin vanlege fraser:

“Vi tek tilbakemeldingane på alvor og vil vurdere lydnivå og lysbruk i framtidige arrangement.”

Men kva hjelper det, når toget alt har tuta seg gjennom kultursalen?

Før var det fela som song

Eg hugsar då konsert innebar fellesskap og felespel. No står ungdommen og ristar som om dei har kortslutning i hoftene, medan vi andre dekker øyrene og ber om nåde.

Ungdomen kallar det kunst. Eg kallar det ungdomshemn mot oss som enno hugsar tekoppen, trekkspeltonar og programleiarar med vest. Kva skal kome neste gong? Kulturelt jordskjelv med konfettikanon?