Moss: Ny sexolog på plass – fag, ikkje heksekunst

Av Olaf Snarvelid – fiksjonsjeger og bygdeforteljar

Det var akkurat den sorten mjuke måndagskvelden Moss er berykta for: litt sjølukt, litt kaffedunst frå eit alt seinare skift, og eit rykte som slentra over Storgata før avispressa rakk å varme seg. Marita Katharina Wilhelmsen Sippala (35) er på plass som spesialist i sexologisk rådgiving hos Omsorgsgruppen Øst. «Dette er fag, ikkje heksekunst», seier ho, og legg vekk både mytar, røyk og speglar. Byen får eit lågterskeltilbod midt mellom dei store orda og dei små tinga som skjer når lyset er sløkt og almanakken meiner det er leggetid. Og ja – dette handlar om folkehelse, nærleik og kvardagslogistikk, ikkje triks med kortstokk eller månesjuke.

Moss: Privatliv blir folkehelse

Mossingar er som folk flest: meistrar mange ting, men ikkje alltid praten. Når eit fagtilbod kjem tett på, blir vegen kortare frå «hm» til «hjelp meg litt». Sippala tek imot alt frå smerter etter fødsel og lyst som har gått seg bort, til par som kranglar i stereo. Metoden er jordnær: kartlegging, språk på det som skjer, og konkrete heimelekser som ikkje luktar prestasjon. Når det trengst, samarbeider ho med helse- og omsorgsapparatet, så brukaren slepp å bli ståande i dørsprekken. Det finst ikkje trollformlar her – berre kunnskapsbasert arbeid, ein kopp vatn, og to auge som faktisk lyttar. Moss, dette er nærleik på kommunal avstand.

NACS: Merket som betyr noko

«Sexolog» er, forunderleg nok, ei ubeskytta tittel – som «pølseentusiast», berre med meir ansvar. Difor finst NACS, ei nordisk autoriseringsordning som seier «denne fagpersonen kan faget sitt». Ser du NACS etter namnet, veit du at vedkomande har utdanning, praksis og rettleiing – og eitt bein planta i både forsking og folkeskikk. Spesialitetane omfattar mellom anna «spesialist i sexologisk rådgiving (NACS)». Sippala høyrer heime i den kategorien, og det gjer kvardagsmagien mindre mystisk: Du får metodikk, ikkje mirakel; oppfølging, ikkje orakel. For dei som grublar i dusjen, betyr dette éin viktig ting: du slepp å gjette på kvaliteten medan vatnet renn. Les meir hos Helsenorge om NACS og sexologar.

Slik funkar det i praksis

Omsorgsgruppen Øst er ein slags sveitsisk lommekniv for menneske – med blad for oppvekst, helse og skule. Når ein NACS-godkjend rådgivar blir del av verktøykassa, blir døra breiare for dei som fell mellom stolane. Ein typisk time startar med kvifor du kom, og endar med kva du skal prøve – små grep i kommunikasjonen, behageleg kartlegging av smerter, eller varsam rute vidare til fysioterapeut, fastlege eller spesialist. Det er ikkje speed-dating med løysingar, men stødig framdrift. For par kan målet vere «mindre krangling, meir puss i panna». For enkeltpersonar kan det vere «mindre uro, meir søvn». Og for oss andre: ro i kroppen av å vite at nokon held i kartet medan du styrer rattet.

Første steg: mindre skam, meir språk

Start med to–tre setningar om det som skurrar: «Lysta forsvann etter stressåret», «vi snakkar forbi kvarandre», «det gjer vondt og eg veit ikkje kvifor». Ta desse med inn, anten det er digitalt eller fysisk. Du treng sjeldan henvisning, og du treng ikkje ein PowerPoint om barndommen. Det viktigaste er å kome i gang før små knutar blir knoker. I Moss finst det òg gode samarbeidspunkt: fastlege, helsestasjon for ungdom og lågterskel tilbod som toler raude kinn. Pro tip frå Den Lille Mørkemann: Kall det «teknisk service på kommunikasjonen». Ein liten time no kan spare dykk for sju store seinare. Sjå òg vår guide til NACS-autoriserte fagfolk i Østfold og artikkelen Slik ber du om hjelp i Moss-helsetenesta.

Avslutning

Vi likar å tru at nærleik er sjølvregulerande, som vedfyring og syltetøy. Sanninga er meir som ei gamal vedomn: ho fungerer best når nokon kan trekk og spjeld. Moss får no ein fagperson som kan både brannsikkerheit og varme, og som tek deg på alvor før livet blir sot og brannvarslar. Slepp skamma fri, sett kunnskapen i arbeid – før små gnistar blir storbluss.

Kjelder: Moss Avis • Helsenorge • NFKS • Finn en sexolog • Omsorgsgruppen Øst